Εκπαιδευτικοί στόχοι
Ο τομέας των μεταφορών είναι υπεύθυνος για το 23% των παγκόσμιων εκπομπών CO2 και 25% με την προοπτική να καταστούν 40% των εκπομπών CO2 μέχρι την επόμενη δεκαετία (2030) σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφορικά με τις εμπορευματικές και επιβατικές μεταφορές [1]. Η εφαρμογή νέων τεχνολογιών και αδρών στρατηγικών είναι θεμελιώδη ώστε να επιτευχθεί η μείωση του ρυθμού αύξησης της θερμοκρασίας παγκοσμίως και του CO2, όπως π.χ. μετάβαση από τη χρήση οχημάτων πετρελαίου ντίζελ , σε χρήση οχημάτων χαμηλών εκπομπών ή ηλεκτρικών οχημάτων. Νέα πρότυπα κινητικότητας απαιτούνται για τη μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης, την αύξηση εξοικονόμησης χρόνου τόσο για τους επιβάτες όσο και για τις εμπορευματικές μεταφορές, και τη μείωση των εκπομπών ρύπων με θετικές επιπτώσεις για την υγεία των πολιτών. Το μάθημα – κατεύθυνση, παρουσιάζει την αλληλεπίδραση των μεταφορών, των νέων τεχνολογιών, της συμπεριφοράς, και του περιβάλλοντος, και αναλύει τις επιπτώσεις των οδικών (επιβατικών και εμπορευματικών), αεροπορικών, θαλασσίων, και σιδηροδρομικών μεταφορών στην κλιματική αλλαγή. Υπό το πρίσμα των νέων τεχνολογιών και της αυτονομίας, αναφορικά με τις οδικές μεταφορές εστιάζει στα έξυπνα μεταφορικά συστήματα, και στα καινοτόμα συστήματα και βιώσιμα σχέδια αστικής κινητικότητας και διανομής εμπορευμάτων. Μελετά το ρόλο του κόστους και της τιμολόγησης στη ζήτηση πράσινων μεταφορών. Αναπτύσσει μεθοδολογίες μέτρησης, συλλογής δεδομένων για αναλύσεις κόστους – ωφέλειας, οικονομετρικά πρότυπα, και πρότυπα προσομοίωσης. Τέλος, διερευνά πιθανά μοντέλα και σενάρια για τη διαχείριση του μέλλοντος εμβαθύνοντας σε θεωρητικές και πρακτικές προσεγγίσεις για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας του πλανήτη.
Ως αποτέλεσμα της παρακολούθησης του μαθήματος αυτού οι φοιτητές/τριες θα μπορούν:
- Να προσδιορίσουν τα χαρακτηριστικά των συστημάτων μεταφοράς και συζητήσουν το ρόλο και την αλληλεπίδρασή τους με το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή.
- Να κατανοήσουν την εφαρμογή των νέων τεχνολογιών και της αυτοματοποίησης, καθώς και την επίδρασή τους στην προσφορά και ζήτηση των οδικών, αεροπορικών, θαλασσίων, και σιδηροδρομικών μεταφορών.
- Να αναγνωρίζουν τα βασικά στοιχεία των μεθοδολογιών και εργαλείων που χρησιμοποιούνται για την μοντελοποίηση των μεταφορών και να μπορούν να τα χρησιμοποιούν για να αναλύουν περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
- Να αναλύουν τους διάφορους τύπους λήψης αποφάσεων και στρατηγικών, συμπεριλαμβανομένων των τρόπων μεταφοράς, των επιλογών σχεδιασμού, των αντισταθμιστικών μέτρων, και της τιμολόγησης με στόχο τη βιωσιμότητα ανάπτυξη.
Περιεχόμενα
- Κλιματική Αλλαγή και Μεταφορές – Βασικές Έννοιες
- Διεθνής και ενιαίος Ευρωπαϊκός χώρος μεταφορών
- Μεταφορές, ενέργεια και περιβάλλον
- Μελλοντικές τάσεις: τεχνολογία και συμπεριφορά
- Οδικές μεταφορές (εμπορευματικές και επιβατικές)
- Αλληλεπίδραση οδικών μεταφορών και κλιματικής αλλαγής
- Έξυπνα μεταφορικά συστήματα στις οδικές μεταφορές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις εμπορευματικών και επιβατικών μεταφορών (νέες τεχνολογίες, εφαρμογές σε κινητά τηλέφωνα)
- Αυτονομία στις οδικές μεταφορές (καινοτόμα μεταφορικά μέσα)
- Έξυπνες Υποδομές, δίκτυα και νέα γενιά συστημάτων διαχείρισης κυκλοφορίας
- Ο ρόλος του κόστους και της τιμολόγησης στις πράσινες οδικές μεταφορές
- Καινοτόμα Συστήματα Αστικής Κινητικότητας
- Κινητικότητα ως Υπηρεσία
- Προσφορά και ζήτηση κινητικότητας με τη χρήση εναλλακτικών μορφών καυσίμων (ηλεκτρικά, υβριδικά)
- Ο ρόλος της Ενεργητικής Μετακίνησης στη μείωση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής (χρήση ποδηλάτου, πόδια)
- Συνδυασμένες Μεταφορές (multimodality and intermodality)
- Κοινωνικά δίκτυα και επίδραση στη συμπεριφορά των ατόμων για «πράσινες» μεταφορικές επιλογές
- Μεθοδολογίες Μέτρησης και Πρόβλεψης Περιβαλλοντικών και Μεταφορικών Επιπτώσεων
- Δεδομένα με τη χρήση νέων τεχνολογιών (επίβλεψη, ασφάλεια, αναγνώριση, ανωνυμία, κ.λπ.)
- Ολοκληρωμένα Πρότυπα Προσομοίωσης (Μελέτη περίπτωσης – HARMONY)
- Ανάλυση Κόστους – Ωφέλειας (Μελέτη περίπτωσης – GRETIA)
- Πολύ-Κριτηριακή Ανάλυση (Μελέτη περίπτωσης – MaaS4EU, GRETIA)
- Βιώσιμα σχέδια αστικής κινητικότητας (Sustainable Urban Mobility Plans– SUMPs)
- Στρατηγική ανάπτυξη του μεταφορικού συστήματος και βιώσιμα σχέδια αστικής κινητικότητας για την υλοποίηση βιώσιμων λύσεων, μέτρων και πολιτικών
- Μεθοδολογία ανάπτυξης και εφαρμογής νέων επιχειρηματικών μοντέλων (business models)
- Προώθηση βιώσιμων λύσεων που μεγιστοποιούν τα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά οφέλη των υπηρεσιών καινοτομικής κινητικότητας
- Καινοτόμα Συστήματα Διανομής Εμπορευμάτων
- Πλατφόρμες crowd sourcing
- Εναλλακτικά μέσα μεταφοράς για μεταφορές για το τελευταίο μίλι (last-mile-delivery)
- Ηλεκτρικά Ποδήλατα (Cargo bikes). Drones, Pods, Αυτόνομα φορτηγά
- Θαλάσσιες μεταφορές
- Αλληλεπίδραση θαλασσίων μεταφορών και κλιματικής αλλαγής
- Έξυπνα μεταφορικά συστήματα στις θαλάσσιες μεταφορές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις
- Αυτονομία στις θαλάσσιες μεταφορές
- Ο ρόλος του κόστους και της τιμολόγησης στις θαλάσσιες μεταφορές
- Θαλάσσιες μεταφορές και διατροπικότητα
- Αερομεταφορές
- Αλληλεπίδραση αερομεταφορών και κλιματικής αλλαγής
- Αέρια αστική κινητικότητα και περιβαλλοντικές επιπτώσεις
- Αυτονομία και μεταφορά εμπορευμάτων μέσω αέρα (Airplanes, Drones)
- Ο ρόλος του κόστους και της τιμολόγησης στις αερομεταφορές
- Αερομεταφορές και διατροπικότητα
- Σιδηροδρομικές μεταφορές
- Αλληλεπίδραση σιδηροδρομικών μεταφορών και κλιματικής αλλαγής
- Έξυπνα μεταφορικά συστήματα στις σιδηροδρομικές μεταφορές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις
- Αυτονομία στις σιδηροδρομικές μεταφορές
- Ο ρόλος του κόστους και της τιμολόγησης στις σιδηροδρομικές μεταφορές
- Σιδηροδρομικές μεταφορές και διατροπικότητα
- Διαχείριση του Μέλλοντος: Μοντέλα, Σενάρια και Αβεβαιότητα
- Μεθοδολογίες πρόβλεψης (forecasting) and Βήματα σχεδιασμού προς το επιθυμητό μέλλον(backcasting)
- Η θεωρία της αλλαγής
- Μεταφορές και ευημερία
- Βιωσιμότητα του πλανήτη