Κατάλογος Μαθημάτων

Μαθησιακά Αποτελέσματα

Στα πλαίσια του μαθήματος, οι φοιτητές και οι φοιτήτριες θα μπορούν:

• Να επιδεικνύουν κριτική κατανόηση για τις σχέσεις του δικαίου με τις ψηφιακές τεχνολογίες
• Να αντιλαμβάνονται τα σύγχρονα ηθικά και νομικά ζητήματα που εγείρονται από την ευρεία διάδοση των αποτελεσμάτων των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών
• Να διαθέτουν δυνατότητες κριτικής ανάλυσης των σύγχρονων μοντέλων ρύθμισης της ψηφιακής τεχνολογίας
• Να διαθέτουν αυξημένες γνώσεις για το διαμορφούμενο περιβάλλον του ψηφιακού συνταγματισμού και για τις τρέχουσες προκλήσεις στο κράτος δικαίου, τη δημοκρατία και τα δικαιώματα
• Να επιδεικνύουν κριτική κατανόηση για την αναγκαιότητα και αξιοποίηση κανονιστικών ρυθμίσεων σχετικά με τις χρήσεις αναδυόμενων ψηφιακών τεχνολογιών σε περιβάλλον διαχείρισης κινδύνων
• Να διαθέτουν αυξημένη κριτική αντίληψη της εξελικτικής δυναμικής του συνδυασμού των γνωστικών πεδίων της κυβερνοασφάλειας, της προστασίας της ιδιωτικότητας, της τεχνητής νοημοσύνης και του τρόπου που αυτά δημιουργούν νέα κοινωνικά, πολιτισμικά, πολιτικά και οικονομικά ζητήματα και ζητήματα ηθικής στις σύγχρονες κοινωνίες
• Να αντιλαμβάνονται τις προκλήσεις της ψηφιακής δικαιοσύνης, τα προβλήματα από την τυχόν γραφειοκρατικοποίηση της δικαιοσύνης και τα ζητήματα ηθικής διάστασης που εγείρονται
• Να διαθέτουν αυξημένες state-of-the-art εξειδικευμένες επιστημονικές γνώσεις στα θέματα του μαθήματος, ως βάση για πρωτότυπη σκέψη και ερευνητική δραστηριοποίηση

Περιεχόμενα

• Ανατρέποντας τα στερεότυπα για τις σχέσεις του δικαίου με την ψηφιακή τεχνολογία: Η πολύπλοκη διάδραση της ψηφιακής τεχνολογίας με την οικονομία, την πολιτική, την κοινωνία και τον πολιτισμό. Η «απομάγευση» της τεχνοεπιστημονικής δυναμικής: Φιλοσοφία της Τεχνολογίας, Κριτική Κοινωνική θεωρία και «Σπουδές Επιστήμης Τεχνολογίας» (STS)
• Μοντέλα ρύθμισης της ψηφιακής τεχνολογίας: Η συμβολή της νομικής θεωρίας. Το μοντέλο ψηφιακής ρύθμισης των Η.Π.Α. Ρύθμιση με βάση τον κίνδυνο: προς ένα ενωσιακό μοντέλο ρύθμισης της ψηφιακής τεχνολογίας;
• Το ενωσιακό «ήπιο δίκαιο» της ψηφιοποίησης: ρυθμιστική εμβέλεια & κανονιστική διάδραση: Η ηθική της πληροφορίας (Τεχνοηθική). Η αυτορρύθμιση & οι κανόνες θεσμικής δεοντολογίας. «Law & Technology» ο ρόλος του δικαίου στην εποχή της πληροφορίας & οι αρχές του ψηφιακού συνταγματισμού και ανθρωπισμού
• Η εξέλιξη της στάθμισης/εναρμόνισης της ιδιωτικότητας με την συλλογή & αξιοποίηση προσωπικών δεδομένων για οικονομικούς, πολιτικούς, επιστημονικούς & κοινωνικούς σκοπούς στην Ε.Ε.: Οδηγία 1995/46/ΕΚ για την Προστασία Δεδομένων, ο ν.2472/1997 & ο ρόλος της ΑΠΔΠΧ. Νομοθετική καινοτομία ή γραφειοκρατική διολίσθηση; ΓΚΠΔ (2016/679), διαχείριση του κινδύνου και αναγνώριση της αυτορρύθμισης. «Αξιοπρεπής» συμβιβασμός ή σύντηξη ορθολογικοτήτων;
• Διακυβέρνηση δεδομένων μεταξύ Ε.Ε., κράτους και αγοράς: η δημιουργία ευρωπαϊκών, κοινών χώρων δεδομένων: Η ενωσιακή στρατηγική για την ανάπτυξη της οικονομίας δεδομένων που σέβεται τα δικαιώματα & τις ελευθερίες. Πρόταση Κανονισμού για τον ευρωπαϊκό, κοινό χώρο δεδομένων υγείας (Proposal for a Regulation of the European Parliament and of the Council on the European Health Data Space, COM(2022) 197 final, abbreviated as ‘European Health Data Space’)
• Τεχνητή νοημοσύνη: Η οικονομική, πολιτική, κοινωνική & πολιτισμική δυναμική της τεχνητής νοημοσύνης: τα νέα τεχνουργήματα των αλγορίθμων και των πλατφορμών. Ανθρωπομορφισμός & «αναμόχλευση» στις νομικές κατηγορίες της ευθύνης. Η πρόταση κανονισμού για την τεχνητή νοημοσύνη (Artificial Intelligence Act) COM (2021) 206 final of 21 April 2021- 2021/0106 (COD).
• Οι προκλήσεις στο κράτος δικαίου, τη δημοκρατία, τα δικαιώματα & ο ψηφιακός συνταγματισμός: Η ψηφιακή διακυβέρνηση (Οδηγίες 2016/2102 & 2019/1024 και Ν.4727/2020 για τον Κώδικα Ψηφιακής διακυβέρνησης). Η δυναμική της αλγοριθμικής διακυβέρνησης: ζητήματα διαφάνειας και λογοδοσίας. Ψηφιακή επιτήρηση & ταυτοποίηση από φορείς δημόσιας ή / και ιδιωτικής εξουσίας
• Η πρόκληση της ψηφιακής δικαιοσύνης: Ένα προλεγόμενο θεωρητικό ερώτημα: τεχνολογικός εκσυγχρονισμός ή επανα-κωδικοποίηση του δικαίου; Ορίζοντας το πρόβλημα: η γραφειοκρατικοποίηση της δικαιοσύνης & ο πολλαπλός ρόλος των δικαστών. Η ηθική διάσταση της ψηφιοποίησης της δικαιοσύνης (Συμβούλιο της Ευρώπης, European ethical Charter on the use of Artificial Intelligence in judicial systems and their environment, 2018)
• Η ψηφιοποίηση της αγοράς & της εργασίας: Η οικονομική ελευθερία των εμπόρων στις πλατφόρμες (Κανονισμός 2019/1150). Η προστασία του διαδικτυακού καταναλωτή (οδηγία 2019/2161). Η ψηφιακή αναδιοργάνωση της παραγωγής (Tηλεργασία & Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας ν.4808/2021, αλγοριθμικό management) και τα δικαιώματα των ψηφιακά εργαζόμενων (Proposal for a directive on improving working conditions in platform work COM (2021) 762 final)
• Ανάλυση τεχνολογικών και κοινωνικών κινδύνων στο πλαίσιο της πολιτικής και της νομοθετικής διαδικασίας.
• Αξιοποίηση και δημιουργία κανονιστικών ρυθμίσεων σχετικά με τις χρήσεις αναδυόμενων ψηφιακών τεχνολογιών σε περιβάλλον διαχείρισης ρίσκου.
• Μελέτη της σχέσης κινδύνων-κανονιστικών ρυθμίσεων και εστίαση στα επιμέρους είδη τους. Ανάλυση εναλλακτικών μεθόδων διαχείρισης ρίσκου (τεχνολογικές, νομοθετικές, οικονομικές κ.α.).
• Επισήμανση ρυθμιστικών αποτυχιών και ανάδειξη θεμάτων απόδοσης, αποτελεσματικότητας, ηθικής και κοινωνικής νομιμοποίησης στην τεχνολογική διακυβέρνηση

Μαθησιακά Αποτελέσματα

Στα πλαίσια του μαθήματος, οι φοιτητές και οι φοιτήτριες θα μπορούν:

• Να επιδεικνύουν κριτική κατανόηση για τη σχέση του δικαίου με τις νέες τεχνολογίες
• Να αντιλαμβάνονται τα σύγχρονα νομικά ζητήματα που εγείρονται από την ευρεία διάδοση των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών
• Να αποκτήσουν μια ολοκληρωμένη εικόνα του νομικού πλαισίου περί ηλεκτρονικού εμπορίου, παροχής ηλεκτρονικών υπηρεσιών και ηλεκτρονικής επιχειρηματικότητας.
• Να αποκτήσουν τις απαιτούμενες γνώσεις και ευελιξία για τον σχεδιασμό και την ανάλυση διαδικασιών ηλεκτρονικού επιχειρείν
• Να αποκτήσουν αναλυτική και κριτική ικανότητα όσον αφορά την επίδραση του Διαδικτύου στο εμπόριο (διεθνοποίηση, αποϋλοποίηση, νέα μοντέλα ηλεκτρονικού επιχειρείν κ.α.) και την ψηφιακή επιχειρηματικότητα, με έμφαση στα νομικά – ρυθμιστικά ζητήματα.
• Να αποκτήσουν απαραίτητες γνώσεις για την αποτελεσματική διαχείριση συναφών ζητημάτων και υποθέσεων στην πράξη, αξιοποιώντας τόσο διεπιστημονικές όσο και συγκριτικές μεθόδους.
• Να διαθέτουν αυξημένες state-of-the-art εξειδικευμένες επιστημονικές γνώσεις στα θέματα του μαθήματος, ως βάση για πρωτότυπη σκέψη και ερευνητική δραστηριοποίηση

Περιεχόμενα

• Εισαγωγή στη σχέση δικαίου και νέων τεχνολογιών. Εισαγωγή στην τεχνολογία.
• Internet: τεχνική και οργανωτική δομή. Σύστημα ονοματοδοσίας (Domain Name System).
• Μοντέλα ηλεκτρονικού επιχειρείν (B2B, B2C, C2C κ.λπ.). Νέες μεθόδοι ηλεκτρονικού επιχειρείν με παραδείγματα: α) τη δημόσια χρηματοδότηση (crowdfunding), β) τη λιανική χωρίς απόθεμα (dropshipping), γ) το διαδίκτυο των πραγμάτων (Internet of Things).
• Δίκαιο και Κοινωνία Της Πληροφορίας (ΚτΠ): Το νομικό πλαίσιο για τo ηλεκτρονικό επιχειρείν (e-Business). Οι κανονιστικές ρυθμίσεις και οι περιορισμοί για την εμπορική δραστηριότητα στο Internet – κριτική προσέγγιση. Ρυθμιστικές παρεμβάσεις – Αυτορρύθμιση / συρρύθμιση
• Οι τρεις πυλώνες για την εξασφάλιση του δικαιώματος συμμετοχής στην ΚτΠ: 1) Καθολική υπηρεσία, 2) Ουδετερότητα του διαδικτύου, 3) Ασφάλεια δικτύων και υπηρεσιών.
• Η Οδηγία για το Ηλεκτρονικό Εμπόριο (e-Commerce Directive): Παροχή Υπηρεσιών της Κοινωνίας της Πληροφορίας.
• Υπηρεσίες ΚτΠ και ανταγωνισμός: Οι Κανονισμοί 2022/1925 (Digital Markets Act – DMA) και 2019/1150 (υπηρεσίες διαμεσολάβησης).
• Η Οδηγία για το Ηλεκτρονικό Εμπόριο (e-Commerce Directive): Το σύστημα απαλλαγής από την ευθύνη. Νεότερες εξελίξεις – επίταση της ευθύνης των ενδιαμέσων παρόχων. Ο Κανονισμός 2022/2065 για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (Digital Services Act-DSA).
• Η οργάνωση της λειτουργίας εμπορικών ιστοσελίδων. Η εξ αποστάσεως σύναψη συμβάσεων – η άμεση ευθύνη του πωλητή / παρόχου υπηρεσιών. Μέθοδοι πληρωμής.
• Η νομοθεσία της προστασίας του καταναλωτή – το υποχρεωτικό περιεχόμενο εμπορικών ιστοσελίδων – γενικοί όροι συναλλαγών – εναλλακτική επίλυση διαφορών. Διαδικτυακή διαφήμιση.
• Οι Οδηγίες 2019/770 (ψηφιακό περιεχόμενο & ψηφιακές υπηρεσίες) και 2019/771 (πώληση αγαθών), ενσωμάτωση στην Ελλάδα (Ν. 4967/22), πρόσφατη νομολογία, πρακτικά προβλήματα εφαρμογής.
• Η ασφάλεια και η ακεραιότητα των συναλλαγών – Κρυπτογραφία – Ηλεκτρονικές υπογραφές.
• Νομικά ζητήματα από την χρήση της τεχνολογίας κατανεμημένης εγγραφής (blockchain) και των κρυπτονομισμάτων στο ηλεκτρονικό επιχειρείν.

Μαθησιακά Αποτελέσματα

Στα πλαίσια του μαθήματος, οι φοιτητές και οι φοιτήτριες θα μπορούν:

• Να επιδεικνύουν κριτική κατανόηση για τις σχέσεις του δικαίου με τις ψηφιακές τεχνολογίες
• Να αντιλαμβάνονται τα σύγχρονα νομικά ζητήματα που εγείρονται από την ευρεία διάδοση των αποτελεσμάτων των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών
• Να διαθέτουν σημαντικές γνώσεις για τις σύγχρονες επιθέσεις σε πληροφοριακά συστήματα και τα εγκλήματα στον κυβερνοχώρο
• Να διαθέτουν δυνατότητες κριτικής ανάλυσης των σύγχρονων τρόπων ρύθμισης για την αντιμετώπιση των κυβερνοεγκλημάτων
• Να αντιλαμβάνονται τις επιμέρους διαστάσεις των οικονομικών κυβερνοεγκλημάτων
• Να διαθέτουν αυξημένες γνώσεις για το εξελισσόμενο περιβάλλον της ψηφιακής εγκληματολογικής έρευνας και τις ρυθμίσεις για το e-evidence
• Να αντιλαμβάνονται τις νομικές, δικαιοπολιτικές και γεωπολιτικές διαστάσεις της κυβερνοασφάλειας
• Να διαθέτουν αυξημένες state-of-the-art εξειδικευμένες επιστημονικές γνώσεις στα θέματα του μαθήματος, ως βάση για πρωτότυπη σκέψη και ερευνητική δραστηριοποίηση

Περιεχόμενα

• Εισαγωγή στην έννοια του Κυβερνοεγκλήματος, της Κυβερνοασφάλειας και της ψηφιακής εγκληματολογικής έρευνας – Εισαγωγή στις βασικές έννοιες
• Διεθνές περιβάλλον και διεθνές πλαίσιο: Σύμβαση για το έγκλημα στον Κυβερνοχώρο, Ενωσιακό πλαίσιο (Oδηγίες ΝΙS 1 / 2 , Πράξη για την Κυβερνοασφάλεια κ.ά. Αναδρομή στο ελληνικό κανονιστικό πλαίσιο που διέπει το κυβερνοέγκλημα / ηλεκτρονικό έγκλημα
• Παράνομη πρόσβαση σε πληροφοριακό σύστημα/ επιθέσεις κατά πληροφοριακών συστημάτων (παρακώλυση λειτουυργίας κ.α): Νομικό πλαίσιο – Μορφές επιθέσεων ΄(Νομική διάσταση, αναφορά σε μορφές επιθέσεων).
• Παράνομη πρόσβαση σε δεδομένα / «φθορά» δεδομένων (Νομική διάσταση, αναφορά σε μορφές επιθέσεων)
• Εγκλήματα κατά του απορρήτου/ ελευθερίας των επικοινωνιών και της ασφάλειας (ηλεκτρονικών) επικοινωνιών (Νομική διάσταση, αναφορά σε μορφές επιθέσεων)
• Οικονομικό κυβερνοέγκλημα: Ψηφιακή απάτη/ απάτη με υπολογιστή. Κοινωνική μηχανική ως μέθοδος απάτης
• Οικονομικό κυβερνοέγκλημα: Κρυπτονομίσματα και ποινικό δίκαιο
• Αθέμιτο και παράνομο περιεχόμενο στο Διαδίκτυο (πορνογραφία ανηλίκων/ μισαλλόδοξος λόγος κ.α)- Ζητήματα ως προς την ανίχνευση αθέμιτου και παράνομου περιεχομένου στο διαδίκτυο.
• Κυβερνοέγκλημα: Δικαιοδοσία, Δικαστική συνεργασία – Τόπος εγκλήματος. Έννοια και ρύθμιση e-evidence
• Ψηφιακή Εγκληματολογική έρευνα: προυποθέσεις – τεχνικές/ νομικές – δικονομικές απαιτήσεις, ζητήματα μεθοδολογίας, εφαρμογές και εργαλεία.
• Ψηφιακή Εγκληματολογική έρευνα: Επίσκεψη σε/ διαλέξεις από στελέχη Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, Δ/νσης Εγκληματολογικών Ερευνών
• Έννοιες και νομική διάσταση/ δικαιοπολιτική/ γεωπολιτική διάσταση της Κυβερνοασφάλειας. Εξέλιξη και Πολιτικές για την κυβερνοασφάλεια
• Κανονιστικό πλαίσιο και ζητήματα εφαρμογής (Οδηγία NIS 2/ Πράξη για την Κυβερνοαφάλεια) – Όργανα εφαρμογής- Προβλήματα εφαρμογής

Μαθησιακά Αποτελέσματα

Στο πλαίσιο του μαθήματος, οι φοιτητές και οι φοιτήτριες θα μπορούν:

• Να επιδεικνύουν κριτική κατανόηση ως προς την ενσωμάτωση των ψηφιακών τεχνολογιών τόσο στα κλασικά, όσο και στα σύγχρονα δικαιϊκά πεδία
• Να αντιλαμβάνονται τα νομικά επίδικα που γεννά η επιταχυνόμενη διάδοση των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών
• Να διαθέτουν δυνατότητες προσδιορισμού και κατανόησης δικαιωμάτων που συναρτώνται με την εμπέδωση των νέων τεχνολογιών πχ δικαιώματα σχετικά με την κοινωνία της πληροφορίας, την προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, την προστασία του επικοινωνιακού απορρήτου
• Να προσδιορίζουν επαρκώς τις νέες πηγές διακινδύνευσης και περιορισμού των δικαιωμάτων
• Να διαθέτουν αυξημένη κριτική αντίληψη ως προς τη διαμόρφωση κατάλληλων μεθόδων στάθμισης μεταξύ προστασίας των ψηφιακών δικαιωμάτων και σκοπών δημοσίου συμφέροντος
• Να διαθέτουν αυξημένες state-of-the-art εξειδικευμένες επιστημονικές γνώσεις στα θέματα του μαθήματος, ως βάση για πρωτότυπη σκέψη και ερευνητική δραστηριοποίηση

Περιεχόμενα

• Ιστορική αναδρομή και καταγωγικές αφετηρίας του δικαιώματος στην προστασία των επικοινωνιών – εθνικά και υπερεθνικά κανονιστικά ερείσματα – η ανάγκη για προστασία της επικοινωνίας στην ποίηση του Ομήρου, της Αχμάτοβα, της Ντίκινσον και στην αφήγηση του Τσέχωφ και του Κάφκα
• Τα προσωπικά δεδομένα στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες – η κοινωνία της πληροφορίας, νέα δικαιώματα και περιορισμοί
• Κανονιστική ρύθμιση των ηλεκτρονικών επικοινωνιών στο ενωσιακό και στο εθνικό δίκαιο – βασικές αρχές, δικαιώματα, περιορισμοί
• Η προστασία του δικαιώματος στον ιδιωτικό βίο: εθνικά Συντάγματα, Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης – κανονιστικός προσδιορισμός του δικαιώματος υπό τη διαλεκτική του πολυεπίπεδου Συνταγματισμού
• Το επικοινωνιακό απόρρητο από τα πρώτα ελληνικά Συντάγματα μέχρι την πανηγυρική κατάφαση στο μεταπολιτευτικό Σύνταγμα του 1975: αυτοτελής κατοχύρωση και ιστορικά συγκείμενα – συγκριτικές αναλογίες στα ευρωπαϊκά συντάγματα του 20ου αιώνα
• Η «απόλυτη» προστασία και οι θεσμικές εγγυήσεις υπέρ του δικαιώματος στο άρθρο 19 του ελληνικού Συντάγματος – περιορισμοί του δικαιώματος για λόγους εθνικής ασφάλειας και διακρίβωσης ιδιαίτερα σοβαρών εγκλημάτων
• Η διαδικασία άρσης του απορρήτου – αρμόδιο όργανο, τεκμηρίωση του αιτήματος, χρονική διάρκεια του μέτρου, εποπτεία της διαδικασίας, δικαστική προστασία – ομοιόμορφη διαδικασία ή διακριτές κατηγορίες απορρήτου (δημοσιογραφικό, ιατρικό, δικηγορικό κ.ο.κ.) – κριτική προσέγγιση του υφιστάμενου πλαισίου
• Η κακοφωνία ως προς το εύρος του επικοινωνιακού απορρήτου: από τις εισαγγελικές γνωμοδοτήσεις Γ. Σανιδά, Ι. Ντογιάκου και την απόφαση ΣτΕ 1593/2016 στα κατασκοπευτικά λογισμικά του 21ου αιώνα
• Η νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ως πλαίσιο αναφοράς για την αποτελεσματική προστασία του δικαιώματος – η δυναμική ερμηνεία του άρθρου 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου: οριοθέτηση του πεδίου, κριτήρια του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ)
• Οι δύσκολες σταθμίσεις του ΕΔΔΑ: η έννοια του εννόμου συμφέροντος στα ζητήματα προστασίας του ιδιωτικού βίου, η ανάγκη ex ante και ex post εποπτείας της διαδικασίας επιβολής περιορισμών, η προσήλωση στο αναγκαίο μέτρο εντός της δημοκρατικής πολιτείας
• Διατήρηση δεδομένων (data retention): η προστασία των μεταδεδομένων επικοινωνίας ως κρίσιμη διάσταση του δικαιώματος – η νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ο συνταγματικός πατριωτισμός των εθνικών δικαστηρίων
• Οι μαζικές ή στρατηγικές παρακολουθήσεις ως όριο στην έννοια του νόμιμου περιορισμού – η νομολογία του ΕΔΔΑ: από τη Weber and Saravia στη Big Brother Watch (I και II) – βασικές αρχές και κριτήρια – λελογισμένη αξιοποίηση ή αντιστροφή της σχέσης κανόνα – εξαίρεσης;
• Εν αναμονή του e-privacy: βασικές αρχές, πεδίο εφαρμογής, δυσχερείς σταθμίσεις – συνολική αποτίμηση της υφιστάμενης κατάστασης ως προς την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στο πεδίο των ηλεκτρονικών επικοινωνιών

Μαθησιακά Αποτελέσματα

Στα πλαίσια του μαθήματος, οι φοιτητές και οι φοιτήτριες θα μπορούν:

• Να επιδεικνύουν κριτική κατανόηση για τις σχέσεις του δικαίου με τις ψηφιακές τεχνολογίες
• Να αντιλαμβάνονται τα σύγχρονα νομικά ζητήματα που εγείρονται από την ευρεία διάδοση των αποτελεσμάτων των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών
• Να γνωρίζουν τις έννοιες της ιδιωτικότητας, του πληροφοριακού αυτοκαθορισμού και των προσωπικών δεδομένων
• Να διαθέτουν δυνατότητες κριτικής ανάλυσης των ρυθμίσεων στο δίκαιο προστασίας δεδομένων σε εθνικό, ενωσιακό και λοιπό διεθνές επίπεδο και τη σχέση τεχνολογικής, νομικής και κανονιστικής εξέλιξης
• Να διαθέτουν αυξημένες γνώσεις για τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων, το πλαίσιο υιοθέτησής του, τις κατηγορίες δεδομένων, το πεδίο εφαρμογής, τις νόμιμες βάσεις επεξεργασίας, τις αρχές επεξεργασίας
• Να αντιλαμβάνονται με ολιστικό τρόπο τα ζητήματα που σχετίζονται με τα δικαιώματα των υποκειμένων των δεδομένων, τον ρόλο και τις ευθύνες των υπευθύνων επεξεργασίας, των εκτελούντων την επεξεργασία, των υπευθύνων προστασίας δεδομένων, καθώς και τα ζητήματα διασυνοριακής ροής προσωπικών δεδομένων και τα σχετικά μοντέλα ρύθμισης
• Να διαθέτουν αυξημένη κριτική αντίληψη της εξελικτικής δυναμικής του συνδυασμού των γνωστικών πεδίων της προστασίας της ιδιωτικότητας και των προσωπικών δεδομένων, της κυβερνοασφάλειας, της τεχνητής νοημοσύνης και του τρόπου που αυτά εγείρουν νέα κοινωνικά, πολιτισμικά, πολιτικά και οικονομικά ζητήματα
• Να διαθέτουν αυξημένες state-of-the-art εξειδικευμένες επιστημονικές γνώσεις στα θέματα του μαθήματος, ως βάση για πρωτότυπη σκέψη και ερευνητική δραστηριοποίηση

Περιεχόμενα

• Εισαγωγή στις έννοιες του ιδιωτικού/οικογενειακού βίου-ασύλου «κατοικίας» και ψηφιακού εξοπλισμού, της ιδιωτικότητας (privacy), του δικαιώματος πληροφοριακού αυτοκαθορισμού, των προσωπικών δεδομένων.
• Εξέλιξη του δικαίου προστασίας δεδομένων σε διεθνές/ ενωσιακό και εθνικό επίπεδο (Σύμβαση 108 Συμβουλίου της Ευρώπης/ Οδηγία 95/46/ΕΚ, ΓΚΠΔ, νόμος 2472/97 κα) -Σχέση τεχνολογικής -νομικής και κανονιστικής εξέλιξης.
• Γενικός Κανονισμός Προστασίας Δεδομένων: Πλαίσιο υιοθέτησης (δικαιοπολιτικές, οικονομικές κ.α. διαστάσεις) Έννοιες – Κατηγορίες Δεδομένων – Πεδίο εφαρμογής.
• Νόμιμες βάσεις επεξεργασίας (συγκατάθεση, σύμβαση, ζωτικό συμφέρον, έννομη υποχρέωση, δημόσιο συμφέρον, έννομο συμφέρον).
• Aρχές επεξεργασίας: νομιμότητα, θεμιτή χρήση, διαφάνεια, αρχή του σκοπού, αρχή ελαχιστοποίησης, αρχή περιορισμένης διάρκειας τήρησης των δεδομένων, αρχή της ακρίβειας, αρχή της λογοδοσίας
• Αρχή της ασφάλειας – υποχρεώσεις ασφάλειας – Παραβίαση δεδομένων και υποχρεώσεις διαφάνειας γνωστοποίησης
• Ζητήματα διασυνοριακής ροής προσωπικών δεδομένων – Μοντέλα ρύθμισης/ Διακρατικές συμφωνίες
• Υποχρεώσεις υπευθύνου επεξεργασίας: προστασία προσωπικών δεδομένων by design/by default – Eκτίμηση αντικτύπου – Υπεύθυνος προστασίας δεδομένων
• Δικαιώματα υποκειμένων των δεδομένων – Θεσμικός Έλεγχος – Έννομη προστασία
• Ειδικά θέματα: επεξεργασία και προστασία προσωπικών δεδομένων για σκοπούς πρόληψης, διερεύνησης, ανίχνευσης ή δίωξης ποινικών αδικημάτων – Οδηγία 2016/680 LED
• Ειδικά θέματα: επεξεργασία και προστασία προσωπικών δεδομένων στο πλαίσιο των εργασιακών σχέσεων
• Ειδικά θέματα: επεξεργασία και προστασία προσωπικών δεδομένων στο πλαίσιο και για τους σκοπούς απονομής δικαιοσύνης
• Ειδικά θέματα: επεξεργασία δεδομένων υγείας- σχέση με ιατρικό απόρρητο. Έξυπνη υγεία και ιατρική ακριβείας – φορετές συσκευές υγείας.

Μαθησιακά Αποτελέσματα

Στα πλαίσια του μαθήματος, οι φοιτητές και οι φοιτήτριες θα μπορούν:

• Να αντιλαμβάνονται κρίσιμες έννοιες αναφορικά με τη σχέση εθνικού και ενωσιακού δικαίου
• Να επιδεικνύουν κριτική κατανόηση για τις βασικές έννοιες του δικαίου του ελεύθερου ανταγωνισμού
• Να αντιλαμβάνονται τα σύγχρονα νομικά ζητήματα που εγείρονται από την ευρεία διάδοση των αποτελεσμάτων της τεχνολογίας στον ανταγωνισμό μεταξύ των επιχειρήσεων
• Να διαθέτουν δυνατότητες κριτικής ανάλυσης των σύγχρονων μοντέλων ρύθμισης της εθνικής και ενωσιακής αγοράς
• Να διαθέτουν αυξημένες γνώσεις για το διαμορφούμενο περιβάλλον του ψηφιακού ανταγωνισμού, λόγω χάριν τις απαγορευμένες συμπράξεις μέσω αλγορίθμου
• Να διαθέτουν αυξημένη κριτική αντίληψη της εξελικτικής δυναμικής του συνδυασμού των γνωστικών πεδίων του ελεύθερου ανταγωνισμού, της προστασίας της ιδιωτικότητας, της τεχνητής νοημοσύνης και του δικαίου κρατικών ενισχύσεων
• Να αντιλαμβάνονται τις προκλήσεις της αντιμετώπισης της διαφθοράς και τα βασικά νομικά ζητήματα στις τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών
• Να διαθέτουν αυξημένες state-of-the-art εξειδικευμένες επιστημονικές γνώσεις στα θέματα του μαθήματος, ως βάση για πρωτότυπη σκέψη και ερευνητική δραστηριοποίηση

Περιεχόμενα

• Eισαγωγή στο δίκαιο εσωτερικής αγοράς της ΕΕ – Σχέσεις εθνικού και ενωσιακού δικαίου και η θέση του δικαίου ελεύθερου ανταγωνισμού
• Εισαγωγή στο Δίκαιο Ανταγωνισμού στην Ε.Ε. (γενικές αρχές, θεωρητικό και οικονομικό υπόβαθρο).
• Ερμηνεία και εφαρμογή άρθρων 101 και 102 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΣΛΕΕ (γενικό πλαίσιο).
• Ανταγωνισμός και τεχνολογικοί κολοσσοί – οι ιδιαιτερότητες της ψηφιακής οικονομίας.
• Εξοικείωση με ομολογιακά προηγούμενα και διοικητική πρακτική αρχών ανταγωνισμού (case studies) – διάρθρωση σε τρείς (3) επιμέρους τομείς:
  • Συμπράξεις και συμπαιγνία στην ψηφιακή οικονομία (artificial intelligence, algorithms, blockchain)
  • Περιπτώσεις κατάχρησης δεσπόζουσας θέσης (υποθέσεις Microsoft, Google)
  • Συγχωνεύσεις και εξαγορές στην ψηφιακή οικονομία (υποθέσεις Facebook/Instagram, Facebook/WhatsApp, Google/DoubleClick, Microsoft/Linkedin, Apple/Shazam)
• Σημεία τομής δικαίου του ανταγωνισμού, νομοθεσίας περί προστασίας δεδομένων και δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας.
• Εισαγωγή στο Δίκαιο Κρατικών Ενισχύσεων
• Εμβάθυνση στο Δίκαιο Κρατικών Ενισχύσεων – Το παράδειγμα των τηλεπικοινωνιών
• Εμβάθυνση στο Δίκαιο Κρατικών Ενισχύσεων – Το παράδειγμα των patent boxes
• Διαφθορά, οικονομικό έγκλημα και τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών.Βασικές έννοιες.
  Ανάλυση μορφών οικονομικών εγκλημάτων στο Διαδίκτυο. Κρυπτονομίσματα (cryptocurrencies) και τεχνολογία Blockchain.
• Νομική αντιμετώπιση των οικονομικών εγκλημάτων με χρήση τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών: ανάλυση αντικειμενικής και υποκειμενικής υπόστασης και των συρροών των αδικημάτων.
• Ανάλυση δυσχερειών για την αντιμετώπισή τους.
• Πολιτική, κοινωνική, οικονομική, νομική, τεχνολογική και ηθική προσέγγιση

Μαθησιακά Αποτελέσματα

Στα πλαίσια του μαθήματος, οι φοιτητές και οι φοιτήτριες θα μπορούν:

• Να επιδεικνύουν κριτική κατανόηση για τις σχέσεις του δικαίου διανοητικής ιδιοκτησίας με τις ψηφιακές τεχνολογίες
• Να αποκτήσουν βελτιωμένες γνώσεις και διορατικότητα σε εξειδικευμένους τομείς του δικαίου της διανοητικής ιδιοκτησίας
• Να αντιλαμβάνονται τα σύγχρονα νομικά ζητήματα που εγείρονται από την ευρεία διάδοση των αποτελεσμάτων των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών
• Να αποκτήσουν εξειδικευμένες γνώσεις που απαιτούνται για μια επαγγελματική δραστηριότητα που επικεντρώνεται στην καινοτομία και τη διανοητική ιδιοκτησία.
• Να έχουν την ικανότητα να επικοινωνούν στο εργασιακό τους περιβάλλον τόσο προφορικά όσο και γραπτά, μια σύνθετη επιχειρηματολογία στον τομέα του δικαίου της διανοητικής ιδιοκτησίας με ολοκληρωμένο τρόπο.
• Να έχουν την ικανότητα να συγκεντρώνουν, να ερμηνεύονυ και να εφαρμόζουν τη νομοθεσία, τη νομολογία και τη βιβλιογραφία προκειμένου να επιλύουν σύνθετα ζητήματα σε εξειδικευμένους τομείς του δικαίου της διανοητικής ιδιοκτησίας.
• Να διαθέτουν αυξημένες state-of-the-art εξειδικευμένες επιστημονικές γνώσεις στα θέματα του μαθήματος, ως βάση για πρωτότυπη σκέψη και ερευνητική δραστηριοποίηση.

Περιεχόμενα

• Εισαγωγή στο δίκαιο της διανοητικής ιδιοκτησίας και νέες τεχνολογίες (εισαγωγική παρουσίαση του δικαίου της πνευματικής ιδιοκτησίας, του δικαίου των σημάτων, του δικαίου των ευρεσιτεχνιών)
• Δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας: αντικείμενο προστασίας – κριτήρια ανθρώπινης διανοητικής προσπάθειας και κριτήριο πρωτοτυπίας. Παρουσίαση νομολογίας από Ελλάδα και Ευρώπη.
• Δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας: αντικείμενο προστασίας – η έννοια του έργου και εξειδίκευση ανά κατηγορίες-έμφαση στο λογισμικό και στη βάση δεδομένων. Παρουσίαση νομολογίας από Ελλάδα και Ευρώπη.
• Δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας: υποκείμενο προστασίας – ανάλυση περιπτώσεων εξαρτημένου δημιουργού, δημιουργού κατασκευαστή λογισμικού. Παρουσίαση νομολογίας από Ελλάδα και Ευρώπη.
• Δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας: περιεχόμενο προστασίας – παρουσίαση ηθικών εξουσιών δικαιώματος και συσχέτιση με τις νέες τεχνολογίες
• Δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας: περιεχόμενο προστασίας – παρουσίαση περιουσιακών εξουσιών δικαιώματος και συσχέτιση με τις νέες τεχνολογίες
• Δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας – περιορισμοί /εξαιρέσεις του περιουσιακού δικαιώματος – παρουσίαση των τυποποιημένων αδειών ανοικτής πρόσβασης Creative Commons
• Εισήγηση για τη φιλοσοφία ανοικτού λογισμικού, παρουσίαση κυριότερων αδειών ανοικτού λογισμικού (GPL, EUPL) και των νομικών προκλήσεων
• Εισήγηση για την ψηφιακή προσβασιμότητα στο δημιουργικό υλικό στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης και του metaverse
• Δίκαιο σημάτων την ψηφιακή εποχή – NFTs, virtual goods/services
• Δίκαιο ευρεσιτεχνίας και νέες τεχνολογίες.
• Παρουσίαση ειδικών θεμάτων σχετικά με τις αναδυόμενες τεχνολογίες (πχ. Metaverse & Intellectual Property issues)
• Παρουσίαση ειδικών θεμάτων σχετικά με τις αναδυόμενες τεχνολογίες (πχ. Artificial Intelligence & Intellectual Property Issues)

Μαθησιακά Αποτελέσματα

Στα πλαίσια του μαθήματος, οι φοιτητές και οι φοιτήτριες θα μπορούν:

• Να αντιλαμβάνονται βασικά στοιχεία μεθοδολογίας της ποιοτικής και ποσοτικής έρευνας
• Να επιδεικνύουν κριτική κατανόηση για ζητήματα δικαίου που εγείρονται σε ειδικά περιβάλλοντα εφαρμογής (π.χ. υγεία, μεταφορές, διάστημα, ναυτιλία)
• Να αντιλαμβάνονται τα σύγχρονα ειδικά νομικά ζητήματα που τίθενται από την ευρεία διάδοση των αποτελεσμάτων της τεχνολογίας (cyberphobia, decentralized autonomous organization and smart contracts, blockchain, democracy and social credit systems, biometrics and AI, modern tracking technologies and cookies, privacy enhancing technologies, fundamental rights impact assessment methodologies)
• Να διαθέτουν κριτική αντίληψη της εξελικτικής δυναμικής του συνδυασμού των γνωστικών πεδίων της προστασίας της ιδιωτικότητας, της κυβερνοασφάλειας και της τεχνητής νοημοσύνης
• Να διαθέτουν αυξημένες state-of-the-art εξειδικευμένες επιστημονικές γνώσεις στα θέματα του μαθήματος, ως βάση για πρωτότυπη σκέψη και ερευνητική δραστηριοποίηση

Περιεχόμενα

• Μεθοδολογικά θέματα εκπόνησης επιστημονικής έρευνας
• Ειδικά θέματα Δικαίου στο Διαδίκτυο (ενδεικτικά):
  • Ελευθερία του Τύπου, Ψευδείς Ειδήσεις, Διαδίκτυο και Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης
  • Ψηφιακό Χάσμα και Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών
  • Θέματα Ασφάλειας και προστασίας Ιδιωτικότητας στο Metaverse
  • Έξυπνες Πόλεις και Διαδίκτυο των Πραγμάτων: Νομικά θέματα
  • Ηλεκτρονικά Παίγνια και νομικά θέματα
  • Χρήση Ανοιχτού Κώδικα και νομικά θέματα
  • Τεχνολογίες Νέφους και νομικά θέματα
  • Νομικά θέματα Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης
  • Νομικά θέματα Ηλεκτρονικής Τραπεζικής
  • Νομικές Ρυθμίσεις των Εργασιακών Σχέσεων στην Κοινωνία της Πληροφορίας
  • Δικαιώματα των Παιδιών στον Ψηφιακό Κόσμο
  • Συμπράξεις Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα και έργα Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών
  • Δημόσιες συμβάσεις και ειδικά προβλήματα για έργα Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών

Μαθησιακά Αποτελέσματα

Στα πλαίσια του μαθήματος, οι φοιτητές και οι φοιτήτριες θα μπορούν:

• Να αντιλαμβάνονται κρίσιμες έννοιες αναφορικά με την Τεχνητή Νοημοσύνη, τους αλγορίθμους και τα συστήματα Τεχνητής Νοημοσύνης, καθώς και τα ζητήματα της ρύθμισής της
• Να επιδεικνύουν κριτική κατανόηση για τα μοντέλα ρύθμισης της Τεχνητής Νοημοσύνης
• Να αντιλαμβάνονται τα σύγχρονα ηθικά ζητήματα που εγείρονται κατά την αξιοποίηση των συστημάτων Τεχνητής Νοημοσύνης
• Να διαθέτουν ολοκληρωμένες γνώσεις για το προτεινόμενο κανονιστικό πλαίσιο στην Ευρωπαϊκή Ένωση Artificial Intelligence Act
• Να διαθέτουν δυνατότητες κριτικής ανάλυσης των ζητημάτων ευθύνης από τη χρήση συστημάτων Τεχνητής Νοημοσύνης, όπως αποτυπώνονται στη νομολογία και τις κανονιστικές απαιτήσεις
• Να αντιλαμβάνονται τα νομικά ζητήματα που εγείρονται ως προς την Generative Artificial Intelligence και τα Large Language Models
• Να επιδεικνύουν κριτική κατανόηση των επιπτώσεων της Τεχνητής Νοημοσύνης σε σειρά περιβαλλόντων εφαρμογής
• Να αντιλαμβάνονται τις προκλήσεις από την εξελικτική δυναμική του συνδυασμού των γνωστικών πεδίων της κυβερνοασφάλειας, της προστασίας της ιδιωτικότητας και της Τεχνητής Νοημοσύνης
• Να διαθέτουν αυξημένες state-of-the-art εξειδικευμένες επιστημονικές γνώσεις στα θέματα του μαθήματος, ως βάση για πρωτότυπη σκέψη και ερευνητική δραστηριοποίηση

Περιεχόμενα

• Εισαγωγή στην Τεχνητή Νοημοσύνη– Έννοια-ορισμοί (Τεχνητή νοημοσύνη, αλγόριθμοι, συστήματα Τεχνητής Νοημοσύνης)
• Εισαγωγή στα ζητήματα της ρύθμισης της Τεχνητής Νοημοσύνης – Τεχνολογικό, δικαιοπολιτικό, και οικονομικό πλαίσιο Ανάγκες και απαιτήσεις ρύθμισης- Μοντέλα ρύθμισης – αυτορρύθμιση, συρρύθμιση και κανονιστική παρέμβαση
• Ηθικές -δεοντολογικές αρχές – Σεβασμός της ανθρώπινης αυτονομίας:Πρόληψη βλάβης-Δικαιοσύνη Επεξηγησιμότητα – Νομική, φιλοσοφική, ηθική και τεχνική θεώρηση
• Ηθικές και κανονιστικές αρχές και απαιτήσεις: Εμπλοκή του ανθρώπινου παράγοντα/ Ανθρώπινη παρέμβαση και εποπτεία-Τεχνική στιβαρότητα και ασφάλεια -Προστασία δεδομένων και διαχείριση της πληροφορίας- Διαφάνεια -Πολυμορφία, απαγόρευση διακρίσεων και θεμιτός χαρακτήρας (fairness)- Κοινωνική και περιβαλλοντική ευημερία – Λογοδοσία
• Το κανονιστικό πλαίσιο της Τεχνητής Νοημοσύνης στην ΕΕ – Εισαγωγή στις βασικές έννοιες, την κανονιστική φιλοσοφία και τις ρυθμίσεις της Πράξης για την Τεχνητή Νοημοσύνη (Artificial Intelligence Act)
• Ζητήματα ευθύνης από τη χρήση συστημάτων Τεχνητής Νοημοσύνης – Noμολογία και κανονιστικές απαιτήσεις (ΑΙ Liability Directive Proposal)
• Νομικά ζητήματα ως προς την Παραγωγό Τεχνητή Νοημοσύνη (Generative AI) και τα Μεγάλα Γλωσσικά Μοντέλα (Large Language Models)
• Δημοκρατία, Ψηφιακός συνταγματισμός και Τεχνητή Νοημοσύνη (αναθεώρηση «κοινωνικού συμβολαίου» στην ψηφιακή εποχή, ζητήματα ψηφιακής κυριαρχίας, παραπληροφόρηση)
• Μοντέλα και μεθοδολογίες αλγοριθμικής εκτίμησης αντικτύπου και επιπτώσεων της χρήσης Τεχνητής Νοημοσύνης
• Τεχνητή Νοημοσύνη και προσωπικά δεδομένα (κατάρτιση προφίλ, αυτοματοποιημένη επεξεργασία-λήψη αποφάσεων-χρήση προσωπικών δεδομένων για την εκπαίδευση αλγορίθμων / μηχανική μάθηση)
• Τεχνητή Νοημοσύνη στο σύστημα/ πλαίσιο απονομής της Δικαιοσύνης
• Τεχνητή Νοημοσύνη και συστήματα διοίκησης / διακυβέρνησης – Εφαρμογή αρχών χρηστής διοίκησης στη χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης
• Ηθικά και Νομικά ζητήματα χρήσης Τεχνητής Νοημοσύνης στην Υγεία.

Πλαίσιο εκπόνησης

Η Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία εκπονείται κατά κανόνα κατά μόνας (ή σε διμελείς ομάδες) από κάθε μεταπτυχιακό φοιτητή και φοιτήτρια, υπό την επίβλεψη Διδάσκοντος ή Διδάσκουσας στο ΠΜΣ (Επιβλέπων ή Επιβλέπουσα), στο πλαίσιο των προβλέψεων της κείμενης νομοθεσίας και αφορά σε γνωστικό αντικείμενο που επιστημονικά εντάσσεται στο ΠΜΣ.

Κάθε Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία πρέπει να αποδεικνύει προηγμένες θεωρητικές γνώσεις, κριτική σκέψη, ικανότητα στην ανάλυση και σύνθεση προβλημάτων και είναι επιθυμητό να τεκμηριώνει ερευνητική ικανότητα του μεταπτυχιακού φοιτητή ή φοιτήτριας για παραγωγή νέας γνώσης.

Η Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία μπορεί να αναφέρεται σε θεωρητικά ή εφαρμοσμένα θέματα, ενώ είναι επιτρεπτό να πραγματοποιείται σε συνεργασία με ιδιωτικό ή δημόσιο φορέα που δραστηριοποιείται ή παρουσιάζει ενδιαφέρον σε συναφή αντικείμενα με εκείνα που πραγματεύεται και θεραπεύει το ΠΜΣ, στο πλαίσιο των προβλέψεων της κείμενης νομοθεσίας.

Προτεινόμενα Θέματα

Δείτε τα προτεινόμενα θέματα μεταπτυχιακών διπλωματικών εργασιών στον Λεύκιππο.